LIFESTYLE
Yüzyılın sağlık sorunu: Adrenal yorgunluğu
Dünya Sağlık Örgütü, modern hayatın tempolu yaşamının getirdiği sağlık sorunlarını “21. yüzyılın sendromu” olarak resmen tanıdı. Kronik yorgunluk, sinirlilik hali, konsantrasyon bozukluğu, cinsel isteksizlik, halsizlik ve strese bağlı olarak ortaya çıkan
GÜNCELLEME TARİHİ: 24 Mart 2010
Kronik yorgunluk, genç-yaşlı demeden hepimizi etkileyen bir problem. Ancak bu yorgunluğun artarak devam etmesi, sinirlilik hali, konsantrasyon bozukluğu, cinsel isteksizlik, halsizlik ve strese bağlı olarak ortaya çıkan fiziksel bozukluklar ciddi bir hastalığın belirtileri olabilir. Şimdiye kadar tam bir hastalık olarak tanımlanamadığı için ilaçla tedavisi de daha karmaşık olan bu problemlerin artık resmen bir ismi var.
Dünya Sağlık Örgütü, "21. yüzyılın sendromu" olarak tanımladığı bu sağlık sorununu "adrenal yorgunluğu" olarak adlandırdı. Semptomları belirsiz sağlık sorunları grubunda kategorize edilen adrenal yorgunluğunun en büyük nedeni ise yoğun tempoda bir yaşam ve uzun saatler süren stresli çalışma koşulları. Uzmanlar, sendromun böbreküstü bezi olan adrenalin yoğun çalışma temposu ve strese bağlı olarak aşırı derecede kortizol hormonu salgılamasıyla vücuda yorgunluk hissi verdiğini söylüyorlar. Bu hastalıkla ilgili merak ettiğimiz soruları Kadıköy Şifa Hastanesi'nden dahiliye uzmanı Uz. Dr. Deniz Hızlıbacak'a yönelttik.
►Dünya Sağlık Örgütü "adrenal yorgunluğu"nu yeni yüzyılın sendromu olarak resmen tanıdı. Size gelen hastalardan yola çıkarak, bu tespite siz de katılıyor musunuz?
Evet, kesinlikle bu tespite katılıyorum. Genel dahiliye polikliniklerine yorgunluk şikayeti nedeniyle başvuran hasta oranı yaklaşık yüzde 20-25 oranlarında ve her geçen gün artıyor. Bu şikayetlerin görülme sıklığı kadınlarda daha fazla, en çok 25-50 yaş aralığında görülüyor. Hastalık çoğunlukla aniden başlıyor.
►Adrenal yorgunluğu nedir? Belirtileri neler?
Adrenal yorgunluğu stres nedeniyle ortaya çıkar. Stresle baş etmek için kortizol salgılayan böbreküstü bezlerinin aşırı derecede çalışırken yorgun düşmesinden kaynaklanır. Bunun sonucunda vücutta kortizol hormonu seviyesi hızla azalır ve vücut stresle baş edemez. Nedensiz yorgunluk, bitkin ve stresli olmak, sabah kalkmakta zorlanmak, günlük sorunlarla baş etme sıkıntıları çekmek ve stresten kurtulamamak en önemli belirtileridir. Ayrıca eğlenememek, mutlu olamamak, hafıza ve konsantrasyon bozukluğu; şiddeti, tipi, mekanizması, nedeni bilinemeyen baş ağrısı, dinlendirici uykunun olmaması ve efor harcadıktan sonra 24 saatten uzun süren yorgunluğa da sebep olabilir.
►Adrenal vücudumuzu nasıl etkiler?
Adrenalin; böbreküstü bezlerinden salgılanan, kontrolü beyin tarafından yapılan, stres, travma ve şok durumlarında vücudumuzu savunan bir hormondur. Bir tehlike, korku, öfke ve heyecan durumunda salgılanır. Adrenalin salgılanması sonucunda iskelet kaslarına ait arteriollerde (büyük atar damarları kılcal damarlara bağlayan küçük atardamarlar) genişleme; düz kas ve sindirim sistemine ait arteriollerde ise daralmalar meydana gelir. Ayrıca adrenalin, kan basıncını yükseltir, kalp atışını hızlandırır, göz bebeklerini büyütür ve kan şekerini yükseltir.
►Tedavi süreci nasıl oluyor?
Tedavi süresince kullanılabilecek kanıtlanmış herhangi bir ilacı yok. Bazı antidepresan ilaçlardan yararlananlar olduğunu biliyoruz. Psikolojik terapiyle beraber planlı egzersiz programları ile tedavi şansı yüzde 70 oranında yükselebilir. Tedavi 12 hafta ile bir yıl arasında sürebilir.
►Adrenal yorgunluğunun ortaya çıkmasına neden olan etkenler nelerdir?
Beyaz unlu, düşük lifli ya da şekerli gıdaların, kafeinli içeceklerin yoğunlukta olduğu kötü beslenme tarzı en önemli sebepler arasında. Taze meyve ve sebze yönünden eksik beslenmek de bir etken. Ayrıca derin ve dinlendirici uyku uyuyamamak, her gün geç saatlerde uyumayı alışkanlık edinmek de olumsuz faktörler arasında. Ruhsal anlamda ise kendini yeteneksiz hissetmek, hiçbir işe yaramama psikolojisi yaşamak, mesleğinden mutsuz ve mükemmeliyetçi olmak, mutluluk veren hobi ve aktivitelerin olmaması hastalığın ortaya çıkışında etkili.
►Bu sendromdan kurtulmak için neler yapılabilir?
Mesleki, sosyal ve kişisel performansı artırıcı hareketlerde bulunmak, hobileri geliştirmek, düzenli beslenmek ve spor yapmak çok önemli. Ayrıca zamanı iyi kullanmak, gevşeme tekniklerini öğrenmek ve kaliteli uyku uyumak gerekiyor.
►Hastalığın belirtilerini kendinde gören bir kişi ne yapmalı? Hemen doktora mı gitmeli, yoksa beslenme sistemi değişikliği ve egzersizle belirtiler ortadan kaybolur mu?
Adrenal yorgunluğu birçok hastalık grubu ile karıştığı için önce bir doktor tarafından diğer hastalıklardan ekarte edilip teşhis konulmalıdır. Sonra hasta, doktorun önereceği programa göre hareket etmeli. Tabii ki multidisipliner bir yaklaşım problemin çözülmesinde çok daha etkili olacaktır. Sadece beslenmeye dikkat edip egzersiz yaparak belirtileri ortadan kaldırmak pek mümkün olmayabilir. Ruh hali değişiklikleri de böbreküstü bezinin çalışma sistemini etkiler mi? Ruh hali direkt olarak adrenalin salgılaması üzerine etkilidir. Aşırı ve kronik stres sürekli adrenalin salgılanmasına neden olur. Bir dönem sonra adrenal yorgunluğu ortaya çıkar.
►Bu sorunlara karşı vitamin ya da besin destekleri almayı tavsiye ediyor musunuz?
Vitaminlerin ve besin desteklerinin bazı kontrollü çalışmalarda tedavi değerinin olmadığı görülmüştür.
►Kronik yorgunluk, sabahları uyanamama, enerji düşüklüğü çoğu kişinin problemi haline gelmiş durumda. Siz bunun sebebini nasıl açıklıyorsunuz?
Kanıtlanamamakla beraber, bu semptomların birçok nedeni olduğu tartışılıyor ve bir görüş birliğine varılamıyor. Ama başlıca nedenin modern hayat ile birlikte aşırı ve kronik stres sonucu ortaya çıkan adrenal yorgunluğu olduğunu söyleyebiliriz.
Dünya Sağlık Örgütü, "21. yüzyılın sendromu" olarak tanımladığı bu sağlık sorununu "adrenal yorgunluğu" olarak adlandırdı. Semptomları belirsiz sağlık sorunları grubunda kategorize edilen adrenal yorgunluğunun en büyük nedeni ise yoğun tempoda bir yaşam ve uzun saatler süren stresli çalışma koşulları. Uzmanlar, sendromun böbreküstü bezi olan adrenalin yoğun çalışma temposu ve strese bağlı olarak aşırı derecede kortizol hormonu salgılamasıyla vücuda yorgunluk hissi verdiğini söylüyorlar. Bu hastalıkla ilgili merak ettiğimiz soruları Kadıköy Şifa Hastanesi'nden dahiliye uzmanı Uz. Dr. Deniz Hızlıbacak'a yönelttik.
►Dünya Sağlık Örgütü "adrenal yorgunluğu"nu yeni yüzyılın sendromu olarak resmen tanıdı. Size gelen hastalardan yola çıkarak, bu tespite siz de katılıyor musunuz?
Evet, kesinlikle bu tespite katılıyorum. Genel dahiliye polikliniklerine yorgunluk şikayeti nedeniyle başvuran hasta oranı yaklaşık yüzde 20-25 oranlarında ve her geçen gün artıyor. Bu şikayetlerin görülme sıklığı kadınlarda daha fazla, en çok 25-50 yaş aralığında görülüyor. Hastalık çoğunlukla aniden başlıyor.
►Adrenal yorgunluğu nedir? Belirtileri neler?
Adrenal yorgunluğu stres nedeniyle ortaya çıkar. Stresle baş etmek için kortizol salgılayan böbreküstü bezlerinin aşırı derecede çalışırken yorgun düşmesinden kaynaklanır. Bunun sonucunda vücutta kortizol hormonu seviyesi hızla azalır ve vücut stresle baş edemez. Nedensiz yorgunluk, bitkin ve stresli olmak, sabah kalkmakta zorlanmak, günlük sorunlarla baş etme sıkıntıları çekmek ve stresten kurtulamamak en önemli belirtileridir. Ayrıca eğlenememek, mutlu olamamak, hafıza ve konsantrasyon bozukluğu; şiddeti, tipi, mekanizması, nedeni bilinemeyen baş ağrısı, dinlendirici uykunun olmaması ve efor harcadıktan sonra 24 saatten uzun süren yorgunluğa da sebep olabilir.
►Adrenal vücudumuzu nasıl etkiler?
Adrenalin; böbreküstü bezlerinden salgılanan, kontrolü beyin tarafından yapılan, stres, travma ve şok durumlarında vücudumuzu savunan bir hormondur. Bir tehlike, korku, öfke ve heyecan durumunda salgılanır. Adrenalin salgılanması sonucunda iskelet kaslarına ait arteriollerde (büyük atar damarları kılcal damarlara bağlayan küçük atardamarlar) genişleme; düz kas ve sindirim sistemine ait arteriollerde ise daralmalar meydana gelir. Ayrıca adrenalin, kan basıncını yükseltir, kalp atışını hızlandırır, göz bebeklerini büyütür ve kan şekerini yükseltir.
►Tedavi süreci nasıl oluyor?
Tedavi süresince kullanılabilecek kanıtlanmış herhangi bir ilacı yok. Bazı antidepresan ilaçlardan yararlananlar olduğunu biliyoruz. Psikolojik terapiyle beraber planlı egzersiz programları ile tedavi şansı yüzde 70 oranında yükselebilir. Tedavi 12 hafta ile bir yıl arasında sürebilir.
►Adrenal yorgunluğunun ortaya çıkmasına neden olan etkenler nelerdir?
Beyaz unlu, düşük lifli ya da şekerli gıdaların, kafeinli içeceklerin yoğunlukta olduğu kötü beslenme tarzı en önemli sebepler arasında. Taze meyve ve sebze yönünden eksik beslenmek de bir etken. Ayrıca derin ve dinlendirici uyku uyuyamamak, her gün geç saatlerde uyumayı alışkanlık edinmek de olumsuz faktörler arasında. Ruhsal anlamda ise kendini yeteneksiz hissetmek, hiçbir işe yaramama psikolojisi yaşamak, mesleğinden mutsuz ve mükemmeliyetçi olmak, mutluluk veren hobi ve aktivitelerin olmaması hastalığın ortaya çıkışında etkili.
►Bu sendromdan kurtulmak için neler yapılabilir?
Mesleki, sosyal ve kişisel performansı artırıcı hareketlerde bulunmak, hobileri geliştirmek, düzenli beslenmek ve spor yapmak çok önemli. Ayrıca zamanı iyi kullanmak, gevşeme tekniklerini öğrenmek ve kaliteli uyku uyumak gerekiyor.
►Hastalığın belirtilerini kendinde gören bir kişi ne yapmalı? Hemen doktora mı gitmeli, yoksa beslenme sistemi değişikliği ve egzersizle belirtiler ortadan kaybolur mu?
Adrenal yorgunluğu birçok hastalık grubu ile karıştığı için önce bir doktor tarafından diğer hastalıklardan ekarte edilip teşhis konulmalıdır. Sonra hasta, doktorun önereceği programa göre hareket etmeli. Tabii ki multidisipliner bir yaklaşım problemin çözülmesinde çok daha etkili olacaktır. Sadece beslenmeye dikkat edip egzersiz yaparak belirtileri ortadan kaldırmak pek mümkün olmayabilir. Ruh hali değişiklikleri de böbreküstü bezinin çalışma sistemini etkiler mi? Ruh hali direkt olarak adrenalin salgılaması üzerine etkilidir. Aşırı ve kronik stres sürekli adrenalin salgılanmasına neden olur. Bir dönem sonra adrenal yorgunluğu ortaya çıkar.
►Bu sorunlara karşı vitamin ya da besin destekleri almayı tavsiye ediyor musunuz?
Vitaminlerin ve besin desteklerinin bazı kontrollü çalışmalarda tedavi değerinin olmadığı görülmüştür.
►Kronik yorgunluk, sabahları uyanamama, enerji düşüklüğü çoğu kişinin problemi haline gelmiş durumda. Siz bunun sebebini nasıl açıklıyorsunuz?
Kanıtlanamamakla beraber, bu semptomların birçok nedeni olduğu tartışılıyor ve bir görüş birliğine varılamıyor. Ama başlıca nedenin modern hayat ile birlikte aşırı ve kronik stres sonucu ortaya çıkan adrenal yorgunluğu olduğunu söyleyebiliriz.
