Folik asit neden herkese gerekli?

Folik asit denilince ilk akla gelen, hem anne hem de bebeğin sağlıklı olmaları için hamileyken alınması gereken vitamin olduğudur. Özellikle hücre bölünmesinde ve hücrenin genetik yapısının oluşmasında önemli rol oynayan folik asit, gebeliğin ilk dönemlerinde, bebeğin merkezi sinir sisteminin gelişimi için oldukça gerekli bir maddedir. Folik asit, DNA moleküllerinin sentezinde, hücrelerin çoğalma ve yenilenmelerinde, tamir edilmelerinde önemli rol oynar.

Folik asit, B vitamini ailesinin bir üyesidir, B9 vitamini olarak da isimlendirilir. Suda eriyen ve vücutta depolanmayan bir vitamindir. Bu sebeple günlük olarak alımı gerekmektedir. Sıklıkla folik asit ve folat terimleri karışır, birbirinin yerine kullanılır. Bu vitaminin yiyeceklerde bulunan doğal halini folat olarak isimlendiririz. Yeşil yapraklarda yaygın olarak bulunduğundan bu ad verilmiştir, folik asit ise onun sentetik halidir. Sentetik formu, biyolojik formundan daha dayanıklıdır.

Folat eksikliği nasıl oluşur?

*Alım eksikliği: Yetersiz beslenme, yaşlılık, alkolizm, keçi sütüyle beslenme gibi.
*Gereksinimin artığı durumlar: İnce bağırsakta emilim eksikliği yaratan bazı barsak hastalıklarında, kansızlıkta, gebelikte gibi.
*İlaca bağlı folat eksikliği oluşabilir: Bazı antibiyotikler, epilepsi ilaçlarının alınması gibi.

Belirtileri neler?

İshal, kilo kaybı, halsizlik, dilde ağrı, baş ağrısı, çarpıntı, huzursuzluk gibi belirtiler verir. Folat eksikliğine bağlı pek çok hastalık baş gösterebilir. Nörolojik hastalıklar, psikolojik hastalıklar, kardiovasküler hastalıklar gibi pek çok hastalıkla ilişkilendirilmektedir.

Kanser ve folik asit
Beslenmenin yeteri kadar folat içermemesi; folik asitin DNA sentezindeki rolü nedeniyle vücutta kanser gelişme riskini artırabileceği yönünde araştırmalar yapılmaktadır.

Kalp ve damar sağlığı
Folik asitten yetersiz beslenen bireylerin homosistein seviyelerinin yüksek değerlere ulaştığı gözlemlenmiştir. Kanda yüksek ölçülen homosistein düzeyleri damar tıkanmalarına, kanın pıhtılaşma mekanizmasını etkileyerek kalp krizi ve inmeye (felç) neden olabilir. B6, B12 ve folik asit kullanmak ise homosisteini düşürmeye yardımcı olmaktadır. B vitamininden zengin besinlerle beslenenler üzerinde yapılan çalışmalara göre, bu kişilerde hem homosisteinin düzeyi düşük değerlerde oluyor hem de kalp krizi ve inmeye daha az rastlanıyor.

Depresyona doğal çözüm
Folat, mental işlevlerle ilişkilendirilen bir vitamindir, eksikliğinde depresif belirtiler artar. Yapılan pek çok çalışma sonucunda, folik asidin duygu durum düzenlenmesinde bir rol oynadığı ve depresyon tedavisine yardımcı olduğu düşünülmektedir.

Alzheimer hastalığı ve unutkanlık
Düzenli gıda ve besin takviyeleri yoluyla önerilen günlük doz olan (400 mcg) folik asit alanların, Alzheimer hastalığına daha az yakalandıkları bulgularına ulaşılmıştır. Folik asidin, hafızanın güçlenmesinde katkısı olduğu, yaşlılığa bağlı genel hafıza kaybının önlenmesinde önemli bir rol oynayabileceği sonucuna varılmıştır.

Kansızlık da yapıyor
Folik asit eksikliğinde kan hücreleri ve alyuvarların yapısı olumsuz etkilenir ve alyuvarların boylarının büyümesi fakat sayılarının azalmış olma özelliği ile karekterize olan bir anemiye sebep olur.

Yeni araştırma sonuçları
Yeni çalışmalar, folik asidin kısırlığa karşı kullanılabileceği ve sperm gelişimi için de önem taşıdığını ortaya koyuyor. Folik asidin günlük ihtiyacı 400 mikrogramdır. Gebelikte ihtiyaç artar, bu dönemde önerilen doz ise 800 mikrograma çıkar. 100 mikrogramdan fazlası ise zarar verebilir.

Folik asit hangi yiyeceklerde bulunur?

Mercimek
Yeşil yapraklı sebzeler
Turunçgil; portakal, mandalina
Kuşkonmaz
Barbunya
Brokoli
Yumurta sarısı
Fındık
Ekmek mayası
Karaciğer
Zenginleştirilmiş ekmek ve kahvaltılık tahıllar
Ay çekirdeği
Pancar
Avokado
Bezelye
Bamya
Marul
Maydanoz
Roka

Bazı besinlerin ortalama folik asit değerleri

(mcg/100 g)

Karaciğer / 276
Kuru fasulye / 125
Mercimek / 107
Ceviz / 77
Ispanak / 75
Yumurta / 25

Banu Kazanç