Zor sorulara hazır olun!

Yoldasınız otobüs sıkışık mı sıkışık, trafik durmuş durumda... Ve kucağınızdaki çocuğunuz soruyor: “Anne, ben neden doğdum?” Siz kızarıyor, bozarıyor, herkesin size baktığını, cevabınızı merakla beklediğini düşünüyor ve sadece bir cümleyle yanıt veriyorsunuz:“Ben ve baban bir çocuk sahibi olmak istedik ve sen doğdun”. Evet, bir cevap verdiniz. Çocuğunuz da memnun, yeni şeyler keşfetmek üzere etrafına bakmaya devam ediyor. Beş dakika geçmeden yeni bir soru: “Anne, çocuk sahibi olmak ne demek?” Siz yavaş yavaş sıkılıyorsunuz ve “Şimdi bunların sırası değil, baksana ne vereceğim!” deyip eline bir gevrek simit parçası veya çantanızı tutuşturup dikkatini dağıtmaya çalışıyorsunuz. Çocuk devam ediyor:“Anne otobüs neden duruyor?”.

Hazırlayan/ Aytülike Keskin

Biz yetişkinler bu tür zor sorulara yanıt vermek zorunda mıyız, verebilir miyiz, yanıt vermek istiyor muyuz? Bu konuda yardımcı olacak birini tanıyoruz, o da DBE Davranış Bilimleri Enstitüsü’nden Psikolog Şeyda Özdalga. Çocuklarınızın zor soruları karşısında en doğru nasıl cevap verebileceğiniz konusunda önerileri var. Çocuklar ve zor soruları Bazen çocukların zor sorularına karşı en doğru bilgiyi, en doğru şekilde verme telaşı anne babaların doğallıktan uzaklaşmalarına sebep olabiliyor.

Bu durumda bildiklerinizi kısa, net, dürüst cevaplar vermek, onun yaşına uygun olmasına dikkat etmek, cevabını bilmedikleriniz için yeri geldiğinde “Bilmiyorum” demek,“İstersen araştıralım, başkasına soralım.” Demek yardımcı olabilir. Ayrıca zor soruları, merakını gidermek yanında o konuyla ilgili endişe ve korku gibi duygusal sorunlarını da yansıtıyor olabilir. “Benim öleceğimden korkuyorsun” gibi onun duygusunu deşifre eden bir yaklaşım ile yaşamın başlangıç ve bitişinin olduğu, onunla birlikte uzun yıllar bir arada olmayı istediklerini” anlatmak bu endişesini anlamlandıran doğru bir yanıt olacaktır. Dikkat edilecek nokta onu ölüm fikrine alıştırıp, hazırlamaktan çok, onu rahatlatmaya dönük olmalıdır, “Şu anda bak seninleyim, beraberiz.” gibi kısa bir cevap da yeterlidir. Kaygı, geleceğe yönelik olduğundan acaba ne kadar ileride ailesiz, yalnız kalırım şeklinde bir düşünce de önlenmiş olur. Kötü örneklerle suçluluk duygusunu aşılamayın!

Hasta olan birini örnek gösterip, “Bak yaramazlık yapmış, annesini babasını üzmüş böyle olmuş, sen de yoksa böyle olursun.” gibi gerçekdışı yaklaşımlara da sıkça rastlanır. Bu durumlar çocukta suçluluk duygularını arttırmaktan, davranış sorunlarına sebep olmaktan başka bir işe yaramaz. Cevapların çocuğu tatmin etmemesi, konuyla ilgili soruları sormaya devam etmesinden, aynı soruyu başkalarına da sormasından anlaşılabilir. Genellikle cinsellikle ilgili soruları cevaplandırmak sosyo-kültürel seviyeye ve paylaşma becerisine bağlı olarak aileleri zorlar. Bu durumda kitaplardan yararlanmak ya da bunu açıklayabilecek başka bir kişiden, eş den yani diğer ebeveynden destek almak da gerekir. Bu konuları her yaş grubuna uygun anlatan, işin fiziksel ve duygusal yönünü de vurgulayan kitaplar işinizi kolaylaştırabilir.

Anne-babalara tavsiyeler.

Cevabınız kaygısını anlamaya yönelik olmalı,

Açık, net, doğru yanıtları içermeli,

Fazla ve gereksiz bilgi ile kafası karıştırılmamalı,

 
“Büyüyünce anlatırım, sonra anlatırım” şeklinde geçiştirilmemeli,

Anne-baba arasında ortak bir yaklaşım olmalı,

Cevabı bilinmiyorsa belirtilmeli,

Kaynak kitaplardan yararlanılmalı, 

İzlediği filmler denetlenerek, cinsellik ve şiddet öğelerinin etkisi önlenmeli,

Sorularının ailesinin yanıtlayabileceğini bilmeli,

Cevaplar yaşına, psikolojik olgunluğuna uygun olmalı.